«Bures boahtin gulahallančoahkkimii!
Lea hui buorre ahte ná ollu vánhemat leat boahtán deike otná eahket! Mii dárbbašit guhtet guoibmámet go galgat bargat eastadit givssideami mánáidgárddis. Mii fertet oahpásmuvvat vai mii diehtit maid dii vánhemat jurddasehpet ja oaivvildehpet mo mánáidgárdi sáhttá bargat buorebut, ja mo dii vánhemat sáhttibehtet veahkehit. Muhtimat dis leat oahppásaččat, ja earát gis eai soaitte dovdat nu máŋgasa. Dál lea goit buorre vejolašvuohta oahpásmuvvat.
Mii sávvat oažžut buori gulahallama dan birra maid mii jurddašit mii lea ollesolbmuid ovddasvástádus, sihke mánáidgárddi bargit ja vánhemat, vai sáhttit lágidit oadjebas ja buori beaivválaš dili min mánáide.
Áigerámma: Mii galgat geargat dii 1..... rádjái, ja mun áiggun dadjat veaháš mo eahket šaddá, muhto vuos áiggun dadjat veaháš stoahkama, ustitvuođa, givssideami ja olleolbmuid ovddasvástádusa birra.
Stoahkama ja ustitvuođa mearkkašupmi
Go mii jearrat mánáidgárdemánáin mas sii beroštit eanemus dáppe mánáidgárddis, de sii vástidit stoahkat ja oažžut ustibiid. Eatnasat namuhit guokte dahje golbma geaiguin sii leat buoremus ustibat. Fátmmasteapmi stoahkamis ja ustitvuohta leat áibbas vuđolaš mánáid sosiála, emošunealla ja kognitiivvalaš ovdáneapmis. Stoahkamis ohppet mánát bargat ovttas, sii besset hárjehallat ja vásihit nákkuid, ja čoavdit váttisvuođaid ovttas. Sii hárjehallet eallimii. Seammás dárbbašit sii doarjaga ja bagadallama ollesolbmuin jus ieža eai nákce čoavdit. Muhtin mánát dárbbašit maid veahki beassat fárrui stoahkamii.
Maid mii oaivvildit givssidemiin?
Go lea sáhka maid mii oaivvildit givssidemiin, de lea maid sáhka guoddu mánáid ektui. Muhtimat dis soaitibehtet divvut gažaldaga ahte givssidit go nie smávva mánát nu go mánáidgárdemánát. Dutkan Norggas ja eará eurohpalaš riikkain čájeha ahte leat gaskkal 6-12 % mánát mánáidgárddis geat givssiduvvojit. Olggušteapmi stoahkamis lea dábáleamos givssideapmi mánáidgárddis.
Dutkanprojeavttas “Hele barnet, hele løpet, mobbing i barnehagen” (Olles mánná, olles áiggi, givssideapmi mánáidgárddis) áice dutkit ahte okta dahje guokte máná juohke mánáidgárddis olgguštuvvojedje stoahkamis, ja ahte ollesolbmot eai fuomášan ahte nie dáhpáhuvai. Oktasaš dovdomearka lei ahte ollesolbmot dávjá čilgejedje ahte mánát ledje negatiivvalaččat go ledje menddo vuovdnát dahje ahte geassádedje oktavuođain.
Nu go mii áddet givssideami, váikkuha dasa maid mii jurddašit givssideami birra go guoská sihke eastadit, bissehit, bargat dainna ja čuovvolit givssideami, muhto maiddái maid mii jurddašit mánáid ja dárbbuid birra.
Dutkanprojeavttas “Hele barnet, hele løpet, mobbing i barnehagen” (Olles mánná, olles áiggi, givssideapmi mánáidgárddis) čilgejuvvo givssideapmi ná: «Givssideapmi leat dagut ollesolbmuin ja/dahje mánáin mat hehttejit dovdat ahte lea dehálaš oasálasti oktavuođas ja vejolašvuohta oasálastit».
Dát ipmárdus lea vuođđuduvvon jurdagii ahte mis buohkain lea dárbu, sihke mánáin ja ollesolbmuin, gullat oktavuhtii. Diet fátmmasta dárbbu máhttit ja váikkuhit, ja ahte mánát rievtti mielde háliidit bargat ovttas eará mánáiguin ja minguin, ollesolbmuiguin, muhto eai nákce dan okto. Mánát ohppet ovttasbarggu ruovttus ja mánáidgárddis. Mii, ollesolbmot leat rollamodeallat dainna lágiin go mii bargat ja háleštit ovttas. Mo mii čoavdit nákkuid ja mo mii hálddašit iežamet dovdduid. Go givssiduvvo, de hehttejuvvojit diet vuđolaš dárbbut.
Leat muhtin myhtat ahte mánát leat vašánat ja bahánihkkánat, muhto lea boastut nie čilget mánáid birra. Sii sáhttet bargat áššiid maid mii ollesolbmot dulkot vašánin ja bahánihkkánin, muhto mánát EAI leat vašánat ja bahánihkkánat. Sii sáhttet čurbošit sániiguin ja daguiguin váttis dilis, juste de go mii ollesolbmot. Mánát dárbbašit ollesolbmuid buorrin ovdamearkan.
Mii dies lea dahkat givssidemiin? Lea sáhka min guottuid birra, mo mii jurddašit mánáid birra, speadjalastá mo mii deaivvadit mánáiguin. Diet leat vásihusat mat mánáin leat fárus máilbmái. Muhtin mánát rahčet eanet go earát gávnnahit mo stoahkat ovttas. Sii dárbbašit liige doarjaga, liekkusvuođa, čielga jođiheami ja bagadallama ollesolbmuin geat barget ovttas sihke ruovttus ja mánáidgárddis.
Buorre psykalaš dearvvašvuohta, ustitvuohta ja dovdat gullevašvuođa, leahkit oadjebas dahje ii, lea sáhka ahte leat ovttas. Mainna lágiin mii birgehallat guđet guimmiiguin. Ja ii unnimusat mo vánhemat ja mánáidgárdi barget ovttas.
Vai mánát galget vásihit iežaset dehálaš oasálažžan mánáidgárddis, ferte vánhemiin ja bargiin leat buorre gulahallan. Gulahallančoahkkin lea reaidu ahte lihkostuvvat dieinna bargguin.
Ja mis leat soames prinsihpat mat galget báidnit gulahallančoahkkima:
FUOLALAŠ LAGASVUOHTA – ÁRVVASVUOHTA – FLEKSIBILITEHTA
- Fuolalaš lagasvuohta mearkkaša ahte lea áibbas ja ollásit das dan birra mii dáhpáhuvvá dál ja dás. Mobiilla rádjat eret, nákkut ruovttus, váttis bargoáššit ja eará biddjojit eret.
- Árvvasvuohta: Leahkit árvvas, lea guoddu mas lea ustitlašvuohta ja buorredáhttu guovddážis: Lea sáhka ahte mii buohkat dáhttut nubbái buori ja ahte min mánáin galgá leat buorre beaivválaš dilli. Diet gáibida ahte mii buohkat leat ráhpasat ja beroštit das maid nubbi háliida muitalit midjiide, ii unnimusat dálle go lea eará go maid mii ieža oaivvildit ja jurddašit.
- Fleksibilitehta: Fleksibilitehta lea sáhka oaidnit dili ieš guđet beliin. Buohkat fertejit čájehit dáhtu rievdadit iežaset oaiviliid, eai ge dušše doalahit daid, leahkit rahpasat earáid evttohusaide.
Ulbmilin dieiguin golmma áššiin lea loktet ahte buohkaid jiena galgá leat vejolaš gullat. Buohkaid oaivilat lea lihka gustovaččat. Ii mihkke ge leat gáiggas vaikko lea earálágan go earáid oaivilat. Ii buohkaid mielas leat seamma suohtas hállat ollu, ja dat gal lea áibbas ortnegis. Muhto lea dehálaš ahte buohkain lea vejolašvuohta beassat dadjat juoga. Cavgileapmin sáhttá ahte joavku bivdá buohkaid dadjat juoidá gažaldagaide ja sihkkarastit ahte buohkat leat beassan buktit oaivila.
Presenteret rámmaid ja joavkkuid organiserema ja dievasčoahkkima
Ja maid mii fertet bargat dán álggaheami maŋŋá?
Dál lea diibmu ....., ja dat mearkkaša ahte mis lea guokte diimmu áigi dán rájes.
Mii mannat joavkkuide: 5 -7 juohke joavkkus, čielga vánhenjoavkkut ja mánáidgárdebargit.
Dii oažžubehtet buohkat ovtta áššedáhpáhusa. Seamma áššedáhpáhus, muhto gažaldagat veahá goabbatláganat, okta vánhemiidda ja nubbi mánáidgárdebargiide (ovdamearkan maid oaivvildat don lea vánhemiid ovddasvástádus? vs. maid oaivvildat don lea mánáidgárddi ovddasvástádus?).
Válljebehtet joavkojođiheaddji, nuoramusa dahje boarrásepmosa, geas lea váldoovddasvástádus buktit ovdan bohtosiid. Muhto buohkat veahkehit. Lea dehálaš ahte buohkaid jietna gullo, nu ahte ii leat dušše ovtta dahje guoktása.
Mo geavahit áššedáhpáhusa?
Áššedáhpáhus lea jurddašuvvon vuolggasadjin gulahallamii vai oažžu dehálaš perspektiivvaid ovdan. Muhto lea maid dehálaš oažžut ovdan «gokko gáma skohpalastá», namalassii mii lea dehálaš didjiide. Dievasčoahkkimis mii váldit vuođu áššedáhpáhusas, muhto maiddái fáttáin maid dii guoskkaheiddet go barggaidet gažaldagaiguin.
Dat mii dás lea dehálaš, lea dat maid dii oaivvildehpet.
Áigerámma
Dii mannabehtet joavkkuide ja oažžubehtet bargat 40 minuhta
+ 10 minuhta boddu
